Nakładem Wydawnictwa Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego ukazała się monografia „Turze Pole. 600 lat działalności człowieka” pod redakcją Łukasza Fiedenia. Wieś Turze Pola istnieje od ok. 1420 r. To właśnie jubileusz 600-lecia tej wyjątkowej wsi skłonił zespół 15 autorów związanych z w Instytutem Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ do podjęcia prac nad przygotowaniem monografii geograficznej. W monografii środowisko geograficzne wsi potraktowano jako interakcje zachodzące pomiędzy naturalnym oraz przekształconym środowiskiem przyrodniczym i działalnością człowieka wynikającą z jego dążenia do rozwoju społeczno-ekonomicznego. Monografia prezentuje to, co jest bezdyskusyjną przewagą geografii nad innymi naukami – szerokie, holistyczne i systemowe spojrzenie, gdzie przedmiot badań traktuje się jako złożoną funkcjonalnie całość.

Dlaczego Turze Pole?

Turze Pole to wieś położona w gminie Brzozów, powiecie brzozowskim i województwie podkarpackim. Jej nazwa pochodzi od tura – wymarłego ssaka z rodziny wołowatych, przodka europejskich gatunków bydła domowego. Wieś znana jest z co najmniej dwóch powodów: bogactw naturalnych występujących na jej terenie oraz publicznej działalności jej wielu mieszkańców. W Turzym Polu pod koniec XIX w. odkryto złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. W 1886 r. powstała tu kopalnia, w której nadal (choć już w niewielkiej skali) prowadzone jest wydobycie. Z Turzego Pola pochodzi wiele znanych, znaczących dla Polski osób. Najbardziej znanym turzopolaninem był Walerian Pańko (1941-1991) – profesor nauk prawnych, poseł na Sejm kontraktowy i prezes Najwyższej Izby Kontroli.

Turze Pole – wieś typowa czy wyjątkowa?

W zależności od punktu widzenia, Turze Pole można traktować jako wieś typową dla tej części województwa podkarpackiego bądź unikalną. Wspomniana typowość wynika z kontynuowania przez mieszkańców wsi tradycyjnej, rolniczej działalności, przekształconej obecnie w działalność nierolniczą, głównie usługową. Pod względem rzeźby terenu wieś ta ma cechy wsi pogórskich i tych, które leżą na równinach. Turze Pole wyróżnia się jednak spośród innych wsi w regionie. Jego unikatowość związana jest rozwojem działalności górniczej we wsi (Karpackie Zagłębie Naftowe), a także z położeniem na granicy dwóch mezoregionów (Pogórza Dynowskiego i Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej). Położenie to determinuje sposób prowadzenia działalności (głównie rolniczej) na tym obszarze. Wyjątkowość Turzego Pola podkreśla już sama nazwa wsi – zupełnie inna od występujących w okolicy (pochodzących od drzew, jak np. Brzozów, Buków, Jasionów, Grabownica czy Trześniów).

Spis treści

Część I

Słowo wstępne (Łukasz Fiedeń)

Podziękowania (Łukasz Fiedeń)

Kalendarium dziejów Turzego Pola (Łukasz Fiedeń)

Położenie geograficzne i administracyjne (Łukasz Fiedeń)

Turze Pole – regionalizacja fizycznogeograficzna (Paweł Krąż)

Część II Środowisko przyrodnicze

Budowa geologiczna (Krzysztof A. Ninard)

Rzeźba terenu (Dariusz Strzyżowski, Dawid Piątek)

Warunki klimatyczne i hydrologiczne (Paweł Franczak)

Gleby (Magdalena Gus-Stolarczyk, Mateusz Stolarczyk)

Szata roślinna (Tomasz Wójcik)

Świat zwierząt (Konrad Krasoń)

Część III Działalność człowieka

Charakterystyka demograficzna oraz poziom i jakość życia mieszkańców (Agnieszka Świgost-Kapocsi, Łukasz Fiedeń)

Osadnictwo i warunki mieszkaniowe (Łukasz Fiedeń, Karolina Listwan-Franczak, Małgorzata Surmacz-Wybrańczyk)

Gospodarka (Małgorzata Surmacz-Wybrańczyk)

System transportowy i mobilność mieszkańców (Łukasz Fiedeń)

Preferencje wyborcze mieszkańców (Łukasz Fiedeń)

Atrakcyjność turystyczna powiatu brzozowskiego (Aneta Pawłowska-Legwand)

Część IV Środowisko przyrodnicze – człowiek

Pokrycie terenu i użytkowanie gruntów (Łukasz Fiedeń)

Typologia i waloryzacja krajobrazu Turzego Pola (Paweł Krąż)

Ochrona przyrody (Marcin Rechciński, Tomasz Wójcik)

Planowanie przestrzenne (Łukasz Fiedeń, Karolina Listwan-Franczak)

Część V Mapa nazewnicza

     Podtrzymuję słowa ze wstępu: Mam nadzieję, że lektura tej książki przybliży Czytelnikom środowisko geograficzne, w którym mieszkają Turzopolanie, da możliwość poznania nieznanych wcześniej faktów i zachęci do pogłębiania wiedzy na temat swojej i mojej Małej ojczyzny.

Łukasz Fiedeń

      Triumfem 6-letniego Szymona Opalińskiego zakończył się dwudniowy Turniej Szachowy Dzieci o Puchar Starosty Brzozowskiego, który w dniach 18-19 lutego br. odbył się w Szkole Podstawowej Nr 1 w Brzozowie. Zwycięzca, na co dzień uczęszczający do Przedszkola Samorządowego Nr 1 w Brzozowie okazał się prawdziwą rewelacją turnieju. W pięciu rundach pokonał wszystkich przeciwników i z kompletem 5 punktów zajął I miejsce. Tuż za nim uplasowali się Franciszek Drożdżal (4,0 pkt.) i Filip Przybyła (2,0 pkt.). Dalsze miejsca zajęły: Karolina Dziadosz (2,0 pkt.), Milena Bednarczyk (2,0 pkt.) i Anna Styczkiewicz (1,0 pkt.). Turniej był rozgrywany czasem 30 minut na zawodnika. Dzięki temu Szymon Opaliński uzyskał IV kategorię szachową, a najlepsza wśród dziewczynek Karolina Dziadosz zdobyła
V kategorię. Po rozegraniu ostatniej rundy uczestnicy zostali uhonorowani nagrodami ufundowanymi przez Starostwo Powiatowe w Brzozowie. Wszyscy otrzymali pamiątkowe dyplomy, medale, koszulki oraz drobne gadżety. Dodatkowo najlepsi w kategorii chłopców
i dziewczynek odebrali symboliczne pucharki. Nagrody wręczali Kazimierz Kozubal – pomysłodawca, a zarazem sędzia główny turnieju oraz Marek Szerszeń ze Starostwa Powiatowego w Brzozowie.

Turniej był dobrą okazją do sprawdzenia i zweryfikowania umiejętności najmłodszych, dopiero co początkujących adeptów „królewskiej gry”. Podopieczni Kazimierza Kozubala, na co dzień trenujący w Uczniowskim Klubie Sportowym przy SP Nr 1 w Brzozowie potwierdzili w nim już niemałą wiedzę. Trzeba tylko mieć nadzieję, że młodym szachistom zapał nie minie i za kilka lat będzie można się cieszyć z ich licznych sukcesów.

Marek Szerszeń