O minionym roku w Gminie Dydnia z wójtem Alicją Pocałuń - rozmawia Aleksandra Florczak

Aleksandra Florczak: Koniec roku to dobry powód, aby dokonać podsumowania tego, co dotąd udało się zrobić, z czym udało się zmierzyć, a co nadal wymaga nakładów pracy. Wobec tego jakie były najważniejsze zadania, które udało się w Gminie Dydnia zrealizować w 2021 roku?

Alicja Pocałuń: Rok 2021 - kolejny rok pandemii. Pierwszy szok minął i trzeba było nauczyć się żyć i pracować od presją ograniczeń i obostrzeń, aby płynnie realizować zadania bieżące i inwestycyjne. Uważam, że dało się nam dużo zrealizować. Zawalczyć o zadania, które wydawały się kiedyś niemożliwe. Determinacja, konsekwencja i przede wszystkim bardzo ciężka praca dała efekty w postaci zrealizowanych i rozpoczętych inwestycji, a skuteczność i rozwój każdej gminy mierzone są właśnie ilością inwestycji. Warte podkreślenia jest to, że zadania inwestycyjne realizowaliśmy ze środków pozyskanych i własnych, a nie z kredytu. Podsumowanie zacznę od tych najbardziej oczekiwanych zadań realizowanych przez Gminę Dydnia. Zakończyliśmy prace przy przebudowie budynku Centrum Opiekuńczo-Mieszkalnego w Krzemiennej. Prace trwały ponad rok, a ich koszt to ponad 1,5 mln zł. Po 20 latach od pierwszych przymiarek, udało się wreszcie pozyskać środki i dokończyć budowę kanalizacji sanitarnej w Grabówce. Inwestycja o wartości ok. 2 mln zł, z czego ok. 700 000 zł to środki zewnętrzne. Z kanalizacji korzysta ok. 100 rodzin. Uważam, że to duży krok do przodu, bo nareszcie mieszkańcy mają dostęp do rozwiązań na miarę XXI wieku. Rozpoczęła się budowa hali widowiskowo - sportowej w Niebocku. Jedno z największych zadań inwestycyjnych w tej kadencji, bo jej wartość to około 3,2 mln zł. Co najważniejsze, dofinansowanie wynosi 3 mln zł, a więc pokrywa 90% kosztów. Zaawansowanie prac to ok. 50%. Jeśli chodzi o remonty dróg – one nigdy nie wywierają spektakularnego wrażenia, choć są niezwykle potrzebne i ważne. Jakość dróg ma bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców i atrakcyjność gospodarczą czy turystyczną terenu. W minionym roku wyremontowaliśmy ponad 50 odcinków dróg, krótszych i dłuższych, w każdej z 13 miejscowości Gminy Dydnia. Wybudowane zostało targowisko gminne „Mój Rynek” w Dydni za ok. 700 tys. zł. Sukcesywnie poprawiamy infrastrukturę domów kultury. Zakończone zostały przebudowy Wiejskich Domów Kultury w Końskiem i Grabówce. Każda inwestycja warta ok. 500 tys. zł. Tyle też udało się pozyskać środków zewnętrznych. Obydwie miejscowości zyskały piękne i funkcjonalne obiekty, które będą służyć mieszkańcom. Realizowane były również przebudowy i doposażenia wiejskich domów kultury w Niebocku, Jabłonce, Wydrnej i Krzywem o łącznej wartości ok. 300 000 zł. Wspólnie z samorządem Województwa Podkarpackiego i Powiatu Brzozowskiego wybudowaliśmy ponad kilometr chodników (550 m w Krzemiennej i 480 m w Krzywem) o wartości ok. 1 mln zł. Inwestowaliśmy w budowę oświetlenia ulicznego oraz parkowego w Krzemiennej i Temeszowie, wykonany został również projekt oświetlenia w Niewistce. Bardzo udaną realizacją jest rewitalizacja parku w Temeszowie. To miejsce już po pierwszym etapie prac całkowicie zmieniło oblicze.Inwestujemy w bezpieczeństwo przeciwpożarowe poprzez budowy, przebudowy, remonty i doposażenia remiz strażackich. Zakończyła się budowa remizy strażackiej w Obarzymie, trwają prace przy przebudowie garażu w Niewistce i budowie garażu w Temeszowie. Remiza strażacka w Niebocku zyskała zaplecze kuchenne i sanitarne. Wspieramy OSP w zakupach sprzętu i środków ochrony poprzez przekazywanie dotacji i udzielanie wsparcia merytorycznego przez pracowników urzędu. Infrastruktura wypoczynku i rekreacyjna dopełnia całości i sprawia że otoczenie jest przyjazne... To takie „wisienki na torcie...” W ostatnich dwóch latach nowe obiekty rekreacyjne zyskały: Jabłonka, Wydrna, Niewistka, Krzemienna, Witryłów, Obarzym. Gmina i jej zadania to nie tylko inwestycje... To opieka, pomoc społeczna, edukacja, kultura... I mogę powiedzieć, że udało się płynnie realizować wszystkie zadania. Pomimo trudnej pandemicznej sytuacji otworzyliśmy w Temeszowie drugi w gminie Klub Seniora, działa żłobek i zorganizowaliśmy kilkanaście imprez i uroczystości.

A.F. W 2021 roku Gmina Dydnia zrealizowała budżet w wysokości ponad 47 milionów złotych. Jaka była struktura tego budżetu i na jakie zadania przeznaczono największe środki?

A.P. Plan wydatków budżetu po zmianach w ciągu roku osiągnął wartość prawie 48 milionów złotych. Pozyskane środki zewnętrzne stanowiły prawie 9 milionów, natomiast dotacje prawie 16 milionów. Największą część stanowiły wydatki na oświatę (31,5%) oraz pomoc społeczną (37,6%). Natomiast udział wydatków majątkowych stanowił 15% ogółu wydatków.

A. F. Proszę powiedzieć kilka słów o dość odważnym pomyśle rozwiązania problemu budowy chodników przy drodze wojewódzkiej. Czym jest program chodnikowy Gminy Dydnia i dlaczego wzbudził on zainteresowanie innych samorządów w województwie?

A. P. Problem z brakiem chodników był znany od lat, a mieszkańcy miejscowości położonych przy drodze wojewódzkiej nr 835 wielokrotnie podnosili ten temat. Problem ten był złożony i wieloaspektowy. Właścicielem drogi jest Samorząd Województwa, zaś zarządcą Podkarpacki Zarząd Dróg Wojewódzkich. Ale teren wokół drogi należy do Gminy Dydnia i jej mieszkańców i to my jesteśmy jej głównymi użytkownikami. Przez ostatnie 20 lat wybudowano łącznie 4 kilometry chodnika, a więc po 200 metrów rocznie na całą gminę. W tym tempie, aby zrealizować to zadanie do końca, trzeba by było czekać kolejne 20 lat. Koszt budowy 100 m chodnika to ok. 100 000 zł, a koszty budowy były dzielone po połowie na gminę i województwo. To duży wysiłek finansowy dla gminy, a efekt dla mieszkańców ciągle niewystarczający. Czas biegnie, ruch na drodze rośnie, a cierpliwość mieszkańców spada... Sytuacja wymagała podjęcia odważnych kroków i wykorzystania każdej sprzyjającej okazji do rozwiązania problemu. Taką okazją było zakwalifikowanie się Gminy Dydnia do Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (RFIL) dla Gmin Górskich. Na etapie składania wniosku do Funduszu zaproponowałam złożenie wniosków m.in. na budowę chodników przy drodze wojewódzkiej i powiatowej. Dokonałam analiz co do kwalifikowalności zadania i uzgodnień z właścicielami dróg. W ramach programu przeznaczyliśmy ok. 2 mln zł na budowę chodników. Owszem, było wiele niewiadomych, czasem nawet krytyki, ale Rada Gminy Dydnia, Samorząd Województwa Podkarpackiego, Starosta Brzozowski i PZDW pomysł zaakceptowali i przyjęli. A krytyka... Ona jest zawsze. I tu przebijały się partykularne interesy osób, które widzą tylko swoje, „rzucają piachem w tryby”, nic nie oferując w zamian. Byłam bardzo zdeterminowana i uparta, bo teraz są takie czasy, że trzeba wykorzystywać każdą szansę i szukać dobrych rozwiązań dla mieszkańców. Takim rozwiązaniem jest opracowany program budowy chodników w Gminie Dydnia, który został usankcjonowany umową z Samorządem Województwa Podkarpackiego. Dzięki niemu wybudujemy chodniki w miejscowościach: Krzemienna, Dydnia, Jabłonka i Niebocko. Wkład Województwa Podkarpackiego to 440 tys. zł. Program rozpisany jest na 2 lata, a jego realizacja rozpoczęła się w 2021 roku od budowy chodnika w Krzemiennej. W grudniu 2021r. podpisane zostały umowy z wykonawcami poszczególnych odcinków chodników w Dydni, Jabłonce i Niebocku. Roboty budowlane w terenie rozpoczną się, gdy tylko pozwolą warunki pogodowe. Warto tutaj dodać, że w miejscowości Krzywe został wybudowany chodnik o długości ok. 500 m, a Gmina Dydnia przekazała pomoc o wartości ok. 300 tys. zł Powiatowi Brzozowskiemu, co stanowiło 50 % kosztu inwestycji. W tym miejscu chcę podziękować Zarządowi Województwa Podkarpackiego z Marszałkiem Władysławem Ortylem i Piotrem Pilchem na czele, Sejmikowi Województwa z Przewodniczącym Jerzym Borczem za uchwalenie programu na rzecz budowy chodników. Podziękowanie składam również na ręce Dyrektora PZDW Pana Piotra Miąso oraz Starosty Brzozowskiego Zdzisława Szmyda. Dlaczego pomysł wzbudził zainteresowanie innych samorządów? Bo brak chodników przy drogach wojewódzkich to palący problem wielu gmin, a formuła wykorzystania środków z RFIL do inwestycji chodnikowych odciąża budżet gminy i województwa. Taki sposób realizacji inwestycji pozwala na zaspokojenie potrzeb społeczności lokalnej przy minimalnym zaangażowaniu środków własnych. Muszę tutaj podkreślić, że niewiele jest programów pomocowych, które pozwalają na tego typu montaż finansowy, tak jak RFIL. Można powiedzieć, że była to niepowtarzalna okazja i samorząd Gminy Dydnia ją efektywnie wykorzystał. Struktura samorządu w Polsce, podział administracyjny decydują o własności dróg i kompetencji zarządców. A prawda jest taka, że użytkownik drogi nie musi dociekać czyja ona jest. Droga ma być bezpieczna i prowadzić do celu. Naszym zadaniem jest respektować prawo i działać na rzecz mieszkańców, a program budowy chodników realizuje interesy wszystkich.

A. F. W ubiegłym roku udało się wybudować sieć kanalizacyjną w Grabówce. Jakie są plany związane z dalszą rozbudową sieci wodno-sanitarnej w gminie?

A. P. Do skanalizowania została jeszcze Dolina Sanu, czyli Temeszów, Obarzym i Niewistka oraz przysiółki miejscowości m.in. w Jabłonce. Jednocześnie musimy rozbudować oczyszczalnię ścieków w Obarzymie, aby mogła przyjąć zwiększone ilości ścieków. Żadna z tych miejscowości nie posiadała dokumentacji projektowej i dopiero w 2019 r. rozpoczęły się intensywne prace zmierzające do uzyskania odpowiednich zgód i pozwoleń. Obecny stan prawny inwestycji pozwolił na pozyskanie dofinansowania w wysokości 5 mln zł z Polskiego Ładu na budowę wodociągu i kanalizacji w miejscowości Temeszów, a na tę chwilę trwają przygotowania do ogłoszenia przetargu. Szansą na realizacje inwestycji kanalizacyjnych są kolejne edycje Polskiego Ładu, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Fundusze dla Podkarpacia. Najważniejsze to przygotować się jak najlepiej dokumentacyjnie i nad tym intensywnie pracujemy.

A. F. Zakończono prace budowlane w Centrum Opiekuńczo-Mieszkalnym w Krzemiennej, obecnie trwa wyposażanie obiektu i przygotowywanie go do użytkowania. Co to będzie za placówka i jaka będzie jej misja?

A. P. Centrum będzie zapewniało dzienną oraz całodobową, specjalistyczną opiekę dla dorosłych osób niepełnosprawnych ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Misją placówki będzie przede wszystkim wsparcie tych osób oraz ich rodzin, zapewnienie im możliwie najlepszych warunków życia i funkcjonowania. Będzie to druga tego typu placówka w Polsce. Zadanie zrealizowaliśmy dzięki wsparciu finansowemu w wysokości ponad 1 mln zł z resortowego programu Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej „Centra Opiekuńczo-Mieszkalne” finansowanego ze środków Państwowego Funduszu Celowego – Funduszu Solidarnościowego. Niedawno otrzymaliśmy kolejne dofinansowanie z tego funduszu w wysokości 800 000 złotych z przeznaczeniem na funkcjonowanie placówki. Centrum rozpocznie działalność w kwietniu 2022 r.

A. F. W trakcie realizacji jest również kilka dużych projektów związanych z dostosowaniem infrastruktury oświaty. Proszę opowiedzieć co to za projekty

A. P. Stawiamy na dobrą jakość oświaty poprzez realizację programów inwestycyjnych i tak zwanych „miękkich”. Taka kompilacja pozwala na wieloaspektowy rozwój ucznia i kadry nauczycielskiej. Obecnie realizujemy program „Dostępna Szkoła”. Dostępna czyli jaka? Bez barier, tych architektonicznych i psychologicznych. Ma być miejscem przyjaznym, ciekawym i bezpiecznym. Ma sprawiać, że uczeń chce w niej przebywać, a nauczyciel odczuwać satysfakcję. W naszej gminie program „Dostępna Szkoła” realizują dwie szkoły – SP Dydnia i ZS Niebocko. W obydwu szkołach zbudujemy windy, przestrzeń zostanie dostosowana do osób o specjalnych potrzebach. Szkoła w Niebocku jeszcze w tym roku będzie korzystać z hali widowiskowo - sportowej z widownią. To było marzenie kilku pokoleń mieszkańców Niebocka i ich przedstawicieli w samorządzie, a teraz to marzenie się zrealizuje. dodam, że bez kredytu, za to z dofinansowaniem 3 mln zł, czyli 90% wartości inwestycji. 

A. F. W tym roku zostanie oficjalnie otwarte targowisko gminne „Mój Rynek”. Jaka jest idea tego miejsca i jak mieszkańcy Gminy Dydnia, a także odwiedzający nas goście, będą mogli z niego korzystać?

A. P. Główną ideą powstania targowiska była promocja tego, co mamy w naszej gminie i regionie najlepsze – ekologicznych produktów pochodzących prosto od rolników, a także piękne, wykonywane własnoręcznie rękodzieło. Gmina Dydnia chce się otwierać na handel bezpośredni produktami prosto z gospodarstwa, zdrowymi i smacznymi. Targowisko umożliwi zakup świeżych warzyw, owoców i przetworów od lokalnych producentów. To przede wszystkim miejsce, w którym handlować mogą rolnicy, drobni przetwórcy i rękodzielnicy, ale nie braknie też miejsca dla innych producentów i handlowców. Preferencyjnie traktowani są tutaj rolnicy i ich domownicy, bo w piątki i soboty mogą handlować bez żadnych opłat. Targowisko jest zadaszone, utwardzone, oświetlone, przyłączone do sieci wodociągowej, kanalizacyjnej i elektroenergetycznej. Na terenie targowiska znajduje się budynek stanowiący zaplecze biurowe i higieniczno-sanitarne. Co najważniejsze targowisko, położone jest przy drodze wojewódzkiej w centrum Dydni, co sprawia, że jest łatwo dostępne zarówno dla mieszkańców jak i przyjezdnych. 

F. W ostatnich latach obserwujemy duże nasilenie ruchu turystycznego w naszym regionie. Jak Gmina Dydnia może ten fakt wykorzystać? 

A. P. To prawda, że zainteresowanie turystów terenem naszej gminy rośnie. Wynika to z ogólnego trendu, jaki obserwujemy w ostatnich latach. Turyści wybierają odpoczynek w kraju. Gmina Dydnia leży na trasie w Bieszczady, a tam panuje spore obłożenie noclegów i tłumy na szlakach, co może w końcu zniechęcać. Turyści coraz częściej poszukują spokojnych, mniej znanych miejsc do odpoczynku. Według mnie Gmina Dydnia ze swoim urokiem, spokojem i brakiem tłumów jest idylliczna i bardzo atrakcyjna. Zwiększony ruch turystyczny to impuls rozwojowy, szansa na pobudzenie przedsiębiorczości wśród mieszkańców. Samorząd ze swojej strony sukcesywnie inwestuje w poprawę infrastruktury przyjaznej turystom. Są to miejsca wypoczynku i rekreacji w Temeszowie, Dydni, Witryłowie, Wydrnej. Już przygotowujemy kolejne wnioski o dofinansowanie do Polskiego Ładu i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Pozyskane środki na zadania związane z infrastrukturą turystyczną poprawią atrakcyjność terenu Gminy Dydnia, a już w rękach samych mieszkańców spoczywa inicjatywa zatrzymania turystów na dłużej i zachęcenia ich do korzystania z miejscowych usług. Mam nadzieję, że mieszkańcy coraz chętniej będą tworzyć miejsca noclegowe i w ten sposób zarobkować. Zdaję sobie sprawę, że nie da się założyć działalności tak ad hoc bez przygotowania, dlatego w tym roku zrealizujemy cykl szkoleń i warsztatów w ramach „Uniwersytetu Samorządności”, właśnie z myślą o osobach, które chcą podjąć wyzwanie i świadczyć usługi pod turystykę. Nie bez znaczenia jest promocja uroków i specyfiki naszej gminy prowadzona kompleksowo m. in. Poprzez organizowane imprezy sportowe i kulturalne. Przykładem takich wydarzeń jest m.in. spływ kajakowy Błękitny San czy EkoBieg w Dolinie Sanu. Organizujemy imprezy integracyjne z sentymentalną nutą, takie jak Jagodna czy Pożegnanie Lata. Czasem z humorem, gdzie pod pozorem rywalizacji jest świetna zabawa i tutaj przytoczę Turniej Pożarniczy Oldboys czy Turniej Wsi. Prezentowanie kultury, tradycji, gościnności, wyjątkowych smaków i całego uroku naszej gminy jest nieodzownym dopełnieniem walorów przyrodniczych i historycznych.

A. F. Jakie są plany samorządu Gminy Dydnia na 2022 rok?

A. P. Chcemy utrzymać dynamikę rozwoju, kontynuować już rozpoczęte zadania inwestycyjne, pozyskiwać środki na kolejne i przede wszystkim utrzymać bieżącą działalność. Gmina to nie tylko inwestycje, to szereg ważnych zadań, jak utrzymanie czystości, bezpieczeństwo, opieka społeczna, oświata, sprawne systemy reagowania w sytuacjach kryzysowych, czy ogólnie administrowanie. W czasie pandemii najprostsze i oczywiste zadania urastały do trudnych i skomplikowanych. Okazało się, że nic nie jest pewne, ale niezmiennie najważniejszy jest zawsze człowiek, jego potrzeby i zdrowie. Samorząd tworzą ludzie. „Urząd” to tylko budynek, który sam niczego nigdy nie wykona, nie realizuje i nie sfinansuje. Realizacją zadań gminy i spraw jej mieszkańców zajmują się odpowiedni, przygotowani do tego merytorycznie ludzie. Dlatego też chcę z tego miejsca serdecznie podziękować Radzie Gminy Dydnia, Sołtysom, Stowarzyszeniom, Ochotniczym Strażom Pożarnym, Kołom Gospodyń Wiejskich, pracownikom Urzędu Gminy w Dydni oraz Mieszkańcom Gminy Dydnia za wszelką pomoc, wsparcie i owocną współpracę na rzecz rozwoju naszej Małej Ojczyzny. Mam nadzieję, że ten rozpoczynający się rok przyniesie Gminie Dydnia i wszystkim jej mieszkańcom jak najwięcej dobrego.

A. F. Dziękuję za rozmowę.