Urbańscy z Haczowa

    Siedem lat po pierwszym rozbiorze Polski Haczów wraz z całym kluczem beskim został wystawiony na sprzedaż przez władze austriackie- jak pisze w publikacji  „Haczów. Gmina na Podkarpaciu” Jerzy F. Adamski.

    Nabył go Adam Urbański, herbu Nieczuja. Po jego śmierci w 1803 roku wieś przeszła na syna Ignacego, który zmarł bezpotomnie w 1824 r., wtedy Haczów otrzymał jego brat Stanisław – właściciel Komborni, a po jego śmierci w roku 1834 dobrami władała siostra Ludwika z Urbańskich Rosnowska – dziedziczka klucza beskiego.

     Po jej śmierci dobra przeszły na jej stryjecznych bratanków. Haczów otrzymał  Franciszek Ksawery Urbański. Miał  on 3 synów i córkę Lucynę, która została żoną Władysława Hallera (właścicielka dóbr Polanka – Haller) koło Krosna, posła do Rady Państwa, marszałka powiatu krakowskiego i kuratora Fundacji Hallerowskiej.

     Ona to wspólnie z matką Zofią Urbańską „wpajała w dziatwę haczowską gorącą miłość do Ojczyzny, uczyła różnych cnót, a u dziewcząt wpajała także zamiłowanie do robót ręcznych, a zwłaszcza haftów”.

      Mieszkanki Haczowa do dzisiaj haftem haczowskim (bogatszym od haftu angielskiego) wyszywają wszystko: koszule, fartuchy, zapaski, chustki (strój ludowy haczowski), pościel, obrusy,  serwety, bieżniki, firanki. Stworzyły przez lata całe kompozycje utrzymane w stylu haczowskim pełne: dzwoneczków,  liści dębu,  stokrotek, serc, gwiazdek itd. Jedną z mistrzyń haftu haczowskiego była zmarła w 1990 r. Maria Matusz, która uczyła młodzież w Uniwersytecie Ludowym we Wzdowie gmina Haczów.

   Wspomnieć pragnę także Feliksa  Urbańskiego – brata Ksawerego, właściciela dolnej części Haczowa od 1841 r. i Komborni (scalenie wsi nastąpiło po 1848 r.). Jest on autorem pamiętników, w których przedstawił wierny opis powstania w 1846 r. w okolicach Haczowa. Znajduje się on w Dziale Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie ( rkps 6792).

    W XIX wieku we dworze haczowskim dłuższy czas przebywał – spokrewniony z Urbańskimi – Henryk książę Korybut Woroniecki ur. w 1794 r., oficer wojsk polskich w lat 1812 – 1831, odznaczony  Krzyżem Virtuti Militari. Zmarł  w 1879 r. w Haczowie i tam został pochowany.

     Ostatnim właścicielem Haczowa był urodzony w 1851 r. Mieczysław Urbański, syn Franciszka Ksawerego i Zofii (dziedziczki Rymanowa).Był posłem do sejmu galicyjskiego, marszałkiem powiatu brzozowskiego, prezesem Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń i kuratorem Fundacji dla Ociemniałych. Zmarł bezpotomnie. Testamentem z 1944 r. przekazał dobra haczowskie – na cele religijne, kulturalne, społeczne i ekonomiczne – dla gminy Haczów.

 Halina Kościńska