Pamięci ppor. Franciszka Michańczyka „Boa”, Boy”.

     Miarą wartości narodu jest między innymi pamięć o przeszłości, korzeniach, kultywowanie tradycji czy wspominanie tych, którzy swoim życiem udowodnili, że „Ojczyzna to dobro wspólne wszystkich obywateli, ale też wielki obowiązek”.

W  dniach 12 – 13 października 2024 roku w Szkole Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Grabownicy Starzeńskiej odbyła się uroczystość związana z odsłonięciem tablicy upamiętniającej postać ppor. Franciszka Michańczyka „Boa” i Boy”, żołnierza Wojska Polskiego i Armii Krajowej, długoletniego kierownika szkoły i prezesa Ochotniczej Straży Pożarnej, pedagoga i społecznika.

Data obchodów nie została wybrana przypadkowo, gdyż w tym roku właśnie przypadła 80. rocznica operacji „Ostra Brama”, w której ppor. Franciszek Michańczyk brał udział jako dowódca 5 Kompanii 23 Bracławskiej Brygady Partyzanckiej Armii Krajowej oraz 50. rocznica Jego śmierci.

Organizatorem uroczystości było Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Grabownica Starzeńska oraz miejscowa szkoła podstawowa.

Program obchodów, przewidziany na dwa dni, obejmował sesję historyczno-naukową poświęconą wybranym wydarzeniom II wojny światowej i historii rodziny Michańczyków, mszę świętą za śp. Franciszka Michańczyka, odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej, umieszczonej w holu głównym szkoły, apel pamięci i salwę honorową oddaną przez Kompanię 20 Brygady Wojsk Obrony Terytorialnej z Przemyśla, złożenie kwiatów i zapalenie świateł pamięci, występ młodzieży szkolnej oraz otwarcie wystawy „Od Leonpola do Grabownicy. Życie i działalność Franciszka Michańczyka”.

Podczas pierwszego dnia obchodów prelekcje wygłosili: prof. dr hab. Andrzej Olejko (wnuk Franciszka), prof. dr hab. Grzegorz Ostasz, dr Paweł Fornal oraz dr Robert Ostrowski. Zgromadzona społeczność Grabownicy i zaproszeni goście mieli okazję wysłuchać informacji na temat historii nauczycielskiej rodziny Michańczyków, działalności inspektoratu AK Jasło i operacji „Burza”, struktury, działań i dowódców obwodu ZWZ-AK Brzozów oraz tajnego nauczania na terenie powiatu brzozowskiego podczas II wojny światowej.

Drugi dzień obchodów poświęcony był przede wszystkim odsłonięciu tablicy upamiętniającej ppor. Franciszka Michańczyka. Aktu tego dokonali: Pani Zofia Olejko – córka i nestorka rodu, Starosta Brzozowski Pan Jacek Adamski, Zastępca Burmistrza Brzozowa Pan Mariusz Bieńczak oraz organizatorzy – prezes stowarzyszenia Pan Tadeusz Stępień i dyrektor szkoły Pan Mariusz Hałasik.

Uroczystość została również uświetniona kolejnymi punktami programu: mszą świętą odprawioną przez proboszcza parafii ks. Jana Szmyda, ks. prałata Stanisława Jachowicza, ks. Mariusza Fala i ks. Wojciecha Pelca, przemarszem do budynku szkoły w asyście kompanii Wojsk Obrony Terytorialnej, apelem pamięci prowadzonym przez kapitana Jana Jastrzębskiego, salwą honorową oraz złożeniem kwiatów.

W obchodach wzięli udział członkowie rodziny Michańczyków, mieszkańcy Grabownicy Starzeńskiej, uczniowie szkoły, a także zaproszeni goście. Zaszczycili nas swoją obecnością: Pan Adam Śnieżek – Radny Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Pani Iwona Jurczyk – Dyrektor Delegatury w Krośnie Podkarpackiego Kuratorium Oświaty, Pani Krystyna Chowaniec – Prezes Okręgu Krosno Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Pan Jacek Adamski – Starosta Brzozowski, Pan Adam Jajko – Wicestarosta Brzozowski, Pan Mariusz Bieńczak – Zastępca Burmistrza Brzozowa, Pan Waldemar Och – Sekretarz Gminy Brzozów, Pan Henryk Kozik – Przewodniczący Rady Powiatu Brzozowskiego, Pan Jakub Prugar – Radny Rady Powiatu Brzozowskiego, Pani Mariola Pilszak – Radna Rady Miejskiej w Brzozowie, Pan Józef Baran – Dyrektor Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół w Brzozowie, kapitan Rafał Orłowski – 20 Brygada Wojsk Obrony Terytorialnej, bryg. Bogdan Biedka – Zastępca Komendanta Powiatowej PSP w Brzozowie, inspektor Mirosław Wośko – Komendant Powiatowy Policji w Brzozowie, Pan Jerzy Ferdynand Adamski – Dyrektor Muzeum Regionalnego w Brzozowie, Pani Agnieszka Adamska – Kustosz Muzeum Regionalnego w Brzozowie, Pan Dominik Arendarczyk – Sołtys Sołectwa Grabownica Starzeńska, Pani Katarzyna Wojnar – przewodnicząca GKW Grabownica Starzeńska, Państwo Aleksandra i Maciej Haudek (opracowanie graficzne tablicy, plakatów, zaproszeń), dyrektorzy placówek oświatowych gminy Brzozów. Ponadto w uroczystości wzięli udział byli dyrektorzy szkoły w Grabownicy Starzeńskiej: Pan Adolf Kiełbasa (przejął kierowanie placówką po Franciszku Michańczyku), Pan Bogusław Stodolak i Pani Stanisława Bąk oraz emerytowani nauczyciele i pracownicy, a także przedstawiciele zespołu obrzędowego i kapeli „Graboszczanie”.

Na zakończenie uroczystości młodzież przedstawiła montaż słowno-muzyczny przybliżający sylwetkę ppor. Franciszka Michańczyka oraz trudne czasy, w których przyszło Polakom żyć, walczyć i pracować. Nad całością części artystycznej, oprawy multimedialnej i plastycznej czuwali nauczyciele naszej szkoły: Pani Anna Hałasik, Pani Elżbieta Surmacz, Pani Magdalena Wolańska, Pan Bartłomiej Zajdel, Pan Dariusz Barański, Pani Magdalena Stachura, Pani Joanna Szmigiel, Pani Agnieszka Leśniak, Pani Maria Myćka, Pani Edyta Latoś i Pan Wojciech Stachura.

Po części oficjalnej można było obejrzeć wystawę fotograficzną przybliżającą sylwetkę Franciszka Michańczyka oraz wystawę prac zgromadzonych w ciągu 20 lat działania Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Wsi Grabownica Starzeńska.

Powyższy projekt nie mógłby się odbyć, gdyby nie finansowa pomoc sponsorów – Powiatu Brzozowskiego, Gminy Brzozów i Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Krosno, którym serdecznie dziękujemy za wsparcie. Natomiast patronat honorowy nad obchodami objął Instytut Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie, a patronat medialny Polskie Radio Rzeszów.

Czy warto organizować takie uroczystości? Warto i trzeba, bo pamięć o naszej historii, zasłużonych ludziach i ich dokonaniach to ważny element kształtowania postawy obywatelskiej i przede wszystkim wychowania młodego człowieka w duchu patriotyzmu.

 Mariusz Hałasik

Fot. Marcin Michańczyk, Dariusz Barański