Bukowscy z Izdebek

       W południowo-wschodniej Polsce, na Pogórzu Dynowskim, w gminie Nozdrzec, w powiecie brzozowskim leży wieś Izdebki. O początkach wsi Izdebki nie ma pewnych wiadomości – jak pisze Lucjan Czech w publikacji „Izdebki. Zarys dziejów wsi”, bowiem nie zachował się akt lokacyjny. Według kronikarza ks. Jana Reichela założycielem wsi był jednowioskowy rycerz z ziemi sieradzkiej zwany Izdebskim lub Izbickim. Otrzymał te ziemie od króla Kazimierza Wielkiego i założył osadę, którą przezywano „Izbica”. Było to prawdopodobnie w połowie XIV wieku.

     Izbiccy z Izbicy istnieją w Izdebkach w pierwszej połowie XV wieku i pieczętują się herbem „Prawdzic”.

     Kolejnymi właścicielami Izdebek byli m.in.: rycerz Maciej Miroszowski herbu „Kościesza”, Małgorzata (wdowa po Goligyanie) Mościcowa, Wilam Czeszykowicz i ponownie Małgorzata z Dynowa (wdowa po Mościcu). Była to potężna pani, krewna Kmitów – najpotężniejszego rodu Ziemi Sanockiej. Po niej odziedziczył dobra syn Stanisław z Dynowa Denowski. Kolejnymi właścicielami Izdebek byli Mikołaj i Piotr Rzeszowscy, Jan Amor, Piotr i Hieronim Wapowscy.

       Synem Piotra Wapowskiego cześnika sanockiego i Beaty z Tęczyna był Andrzej, podkomorzy sanocki, ożeniony z Katarzyną Maciejowską, fundatorką kościoła w Izdebkach w 1593 roku. Kościół ten przerobiony został w XVIII wieku przez Katarzynę Wapowską. Po śmierci Katarzyny Wapowskiej dobra dynowskie, w skład których wchodziły Izdebki przeszły na jej syna Stanisława, kasztelana przemyskiego, który ożeniony był z Katarzyną Kostszanką, kasztelanką biecką. Po Stanisławie dziedziczył syn Mikołaj, który aby spłacić brata i siostrę sprzedał Izdebki w 1645 r. Hieronimowi Orzechowskiemu. Aż do roku 1750 wieś była własnością Orzechowskich.

       Około 1750 roku nabył Izdebki od Jana i Adama braci Orzechowskich, Mikołaj Bukowski ożeniony z Magdaleną Morską. Bukowscy pochodzili z rodu Jerzego Czeszyka z Bukowa herbu „Ossorja”. Jego ojcem był Jerzy Bukowski z Bukowa, który był łowczym sanockim i kasztelanem sanockim od 1752 do 1757. Jego brat Józef był chorążym sanockim, właścicielem Nowotańca. W 1733 r. był elektorem Stanisława Leszczyńskiego z województwa ruskiego oraz konsyliarzem konfederacji dzikowskiej w 1734 r. i posłem Ziemi Sanockiej na Sejm 1740 r.

         Za panowania Augusta III Jerzy Bukowski ożenił się z Jadwigą Odrzywolską. Miał 3 córki oraz 3 synów: Antoniego – stolnika sanockiego, ożenionego z Anną Glinką, córką posła Mikołaja Glinki. Drugim synem był Michał stolnik i podkomorzy sanocki, a trzecim Franciszek, stolnik sanocki i poseł (1764). Dwaj młodsi synowie otrzymali od cesarza Józefa II hrabiowski tytuł austriacki.

                   Michał Bukowski był w I Rzeczypospolitej gorliwym stronnikiem Familii Czartoryskich, kawalerem Orderu św. Stanisława w 1774 r., oponentem konfederacji barskiej. Mocno ubolewał też nad zaborem Galicji. Wszystko to nie przeszkodziło mu jednak ubiegać się o galicyjski tytuł hrabiowski. Miał 2 synów – Jerzego Jana Nepomucena ur. w 1771 i Ignacego Antoniego Józefa ur. w 1802 r. Z kolei Franciszek – syn Jerzego miał syna Karola, który był dziedzicem Iskrzyni i Haczowa. Ten z kolei miał synów Edwarda i Bonawenturę Wincentego, który był dziedzicem Izdebek, a zmarł w 1878 r.      

     Pod koniec XIX wieku we wsi były trzy folwarki, których właścicielkami były: Maria z Bukowskich Miączyńska, Henryka z Bukowskich Zakliczyna i Zofia Bukowska. W posiadaniu tego rodu Izdebki były do 1927 r.

       Dwór w XIX wieku był własnością Bukowskich, a następnie Potockich. Wzniesiony został w II połowie XIX wieku.

       W 1927 r. Henryka z Bukowskich Zakliczyna przekazała dobra Izdebskie swojej wnuczce Annie z Mycielskich, sama pozostała jeszcze rok w Izdebkach, a następnie wyjechała na stałe do Krakowa.

         Izdebskie dobra były własnością Anny i jej kolejnych mężów - Dymitra Gorayskiego (zmarł w 1931 r.) i Ignacego Potockiego. Od przeprowadzki Anny i Ignacego Potockiego do Rymanowa dobra Izdebskie dzierżawione były przez ich wcześniejszego zarządcę Romana Bobowskiego, który w czerwcu 1944 r. został w Izdebkach zamordowany.

         Po zakończeniu II wojny światowej izdebski dwór, ziemia i las do niego należące został upaństwowiony. Dwór do 1991 r. pełnił funkcję porodówki ZOZ z Brzozowa. Mieścił się w nim Wiejski Ośrodek Zdrowia.

           W 1991 r. Urząd Wojewódzki w Krośnie przekazał całą nieruchomość Zarządowi Gminy Nozdrzec. Po przeprowadzeniu kapitalnego remontu od 21 stycznia 2003 r. dwór jest siedzibą Środowiskowego Domu Samopomocy. W 2004 r. otrzymał imię „Anna”, od imienia ostatniej właścicielki Anny Potockiej.

           Anna Potocka dożyła 89 lat, zmarła po wylewie w 1993 roku. Spoczęła w grobowcu rodzinnym Potockich w Rymanowie. Rok po jej śmierci zmarł Ignacy Potocki. Po śmierci matki, dzieci postanowiły nie dążyć do odzyskania dworu, ale przeznaczyć go dla społeczeństwa na dom opieki nad osobami niepełnosprawnymi.

                                                                                                                                                          Halina Kościńska