Stare kopalnie ropy naftowej. Turze Pole - Zmiennica

    Pierwsze prace poszukiwawcze i wydobywcze na niewielką skalę na złożu naftowym Turze Pole - Zmiennica (powiat Brzozów) rozpoczęto w 1885 r. W 1890 rozpoczęto pierwsze prace wiertnicze.. Do I wojny światowej pracowało tu kilkanaście otworów. W okresie I wojny i mię    dzywojennym wykonano około 35 otworów. Na tym terenie działały w 1939 r. kopalnie: w Zmiennicy - Pollon (własność przedsięb. państwowego Polmin). W Turzym Polu - Nad Grabcem (Polmin), Ryszoldo (spółka Oterna) i Szczęść Boże (Bracia Szydło). Ruch wiertniczy na kopalni był kontynuowany przez okres II wojny światowej aż do lat '50. W sumie wykonano 123 otwory, a produkcję ropy i gazu w latach '50 dawało ponad 80 odwiertów. Były one pompowane grupowo przy pomocy 5 kieratów. W latach '90 rozpoczął się proces likwidacji otworów na wyczerpującym się złożu, który z przerwami trwa do chwili obecnej. Z dużej niegdyś kopalni pozostało niespełna 15 czynnych odwiertów. Zdjęcia, które prezentuję, pochodzą z lat 2000 - 2012 i w znacznej części przedstawiają obiekty już nie istniejące...

     Jeszcze na początku XXI wieku dużą atrakcję stanowiły zabytkowe kieraty pasowe z wielkimi tarczami drewnianymi po starych wiertnicach kanadyjskich i drewnianymi łożami. Jeden był na kopalni Pollon w Zmiennicy, drugi zaś (kierat nr 3) na kopalni Nad Grabcem w Turzym Polu. Oba posród pięknych lasów jodłowych. Miałem w 2000 r. szczęście zobaczyć je obydwa w ruchu. Pamiętam to rytmiczne skrzypienie i postękiwanie wiekowych machin w półmroku drewnianych "jat", zapach pasów transmisyjnych, oleju i drewna przesyconego ropą, a nade wszystko życzliwość zapinaczy, którzy mnie bez problemu wpuszczali do środka... Po wycofaniu z ruchu kilka lat później kieraty nie zostały zniszczone, jak większość urządzeń z likwidowanych kopalń, a wzbogaciły kolekcje eksponatów Skansenu Naftowego w Bóbrce i Sektora Naftowego w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Wielki szacunek dla wszystkich, którzy się do tego przyczynili!

Zygmunt Augustowski