Idzie Bóg między ludzi…

    Boże Ciało obchodzimy od XIII wieku. Jest to święto katolickie, czczące obecność Chrystusa pod postacią chleba i wina.

Przypada w pierwszy czwartek po uroczystości Trójcy Świętej, obchodzonej tydzień po Zielonych Świątkach, które z kolei obchodzone są siedem tygodni po Wielkanocy. Boże Ciało jest świętem ruchomym, ponieważ świętem ruchomym jest Wielkanoc.

Historia Bożego Ciała sięga XIII wieku, kiedy to pod wpływem objawień błogosławionej Julianny z Cornillon (wizje jaśniejącej tarczy z ciemną plamą), biskup Robert ustanowił w 1246 roku dla diecezji Liege święto poświęcone uczczeniu  Najświętszego Sakramentu.

W 1252 r. święto to zostało rozszerzone na całą Germanię, a w 1264 r. papież Urban IV nakazał jego obchodzenie całym Kościele. W Polsce po raz pierwszy  świętowano Boże Ciało w 1320 r. w diecezji krakowskiej.

Nie wszyscy wierzący wiedzą dlaczego akurat w taki, a nie inny sposób obchodzone jest to święto. Warto jest więc przybliżyć tradycje i zwyczaje z nim związane.

               Dlaczego Boże Ciało przypada w czwartek?

Dlatego, że w  Wielki Czwartek koncentruje się uwagę na ustanowieniu sakramentów kapłaństwa i eucharystii. Stąd też specjalne święto, także w czwartek, by jeszcze raz wyrazić wiarę w obecność Chrystusa pod postaciami chleba i wina. Niektórzy mówią, że Pan Jezus „jest w środku”, szczególnie dzieciom tłumaczy się Jego obecność w ten sposób. A przecież chleb i wino to  JEST Chrystus.

                Dlaczego na drodze procesji ustawia się akurat cztery ołtarze?

Tradycja związała cztery ołtarze z prawdą przekazaną nam przez czterech ewangelistów. Przed każdym  z ołtarzy czyta się  odpowiednie ewangelie, mówiące na temat eucharystii. W Polsce jest tradycja budowania ołtarzy przez parafian. Budują je na przykład rodzice dzieci, które w danym roku przystępują do Pierwszej Komunii Świętej, przedstawiciele katolickich ruchów religijnych, młodzież, strażacy itd. Zależy to od zwyczajów danej parafii.

                  Co symbolizuje sypanie kwiatów w procesji?

Zwyczaj ten wywodzi się z tradycji starotestamentowej. Dawid wprowadzając do Jerozolimy Arkę Przymierza – tańczył przed nią. W życiu narodu izraelskiego w szczególny sposób oddawano cześć wszystkim znakom obecności Boga. Przeszło to także na obecność Chrystusa i związane z tym zwyczaje Kościoła. Kwiaty są wyrazem miłości do Zbawiciela i wdzięczności za to, że jest z nami. Sypią je najbardziej niewinne istoty – dzieci, bo są one najbardziej godne. Przeważnie są to dzieci  przed Pierwszą Komunią Świętą, bądź tuż po niej.

                   Skąd wziął się zwyczaj przynoszenia do domu gałązek brzozowych przystrajających ołtarze?

Chrystus, który jest obecny przez pewien czas na każdym z czterech ołtarzy, swoją obecnością uświęca te miejsca, a więc również gałązki. Brzozowe, bo one akurat rozwijają się w maju i na początku czerwca. Zabiera się je do domu, by z nimi dotarło tam błogosławieństwo. Gospodarze wkopują je w ziemię, która później zostanie obsiana, by błogosławieństwo spłynęło także na zbiory. Jest to jednak tylko tradycja i to wyłącznie polska.

                  Podczas procesji używa się dzwonków i kadzideł. Jakie mają znaczenie?

Jest to związane z dawaniem wyrazu uwielbienia Panu Bogu. U Izraelitów instrumentami zwołującymi ludzi na modlitwy i głoszącymi miłość do Boga były rogi bawole. W Kościele tę samą rolę przejęły dzwonki. Jeśli chodzi o kadzidło, to ma ono wymiar większy. W  Świątyni Jerozolimskiej znajdował  się ołtarz, na którym składano ofiary kadzielne. Źródłem tradycji używania kadzideł w Kościele rzymskokatolickim jest właśnie ów ołtarz. Kadzidło jest oznaką uwielbienia Boga, dlatego właśnie używa się kadzidła podczas procesji, w której Pan Jezus niesiony jest pod baldachimem.

                   Jaką rolę spełnia baldachim?

Można go odnosić do historii Arki Przymierza. Chronili ją dwaj archaniołowie – postacie odlane ze szczerego złota okrywające Arkę. Obecnie tę rolę spełnia baldachim. Monstrancji używa się po to, by Chrystus pod postacią chleba był widoczny dla ludzi i by widok ten miał godną oprawę.

                Kiedy poza Bożym Ciałem z kościoła wynosi się monstrancję?

W związku z procesją, a więc z racji odpustów, a także z okazji wyjątkowych uroczystości patriotycznych. Ale tradycją już jest, że zawsze w święto Bożego Ciała Pan Jezus idzie między ludzi, by udzielać swojego błogosławieństwa. Monstrancja najczęściej przypomina  słońce, bo Chrystus jest słońcem naszego życia.

               Kto podtrzymuje ręce księdza niosącego monstrancję w procesji Bożego Ciała?

Są to najczęściej ci, których proboszcz chce wyróżnić, bo są ludźmi aktywnie zaangażowanymi w życie danej parafii. Ludzie godni, co wiąże się z wielkim szacunkiem do Chrystusa niesionego w monstrancji.                                                                                   

                                                                                              Halina Kościńska