"Był taki kwiecień 966 roku". Spotkanie z historią w saloniku "W krzywem zwierciadle"

    Nad moją kolebką

Matka się schylała

I po polsku pacierza

Mówić nauczała

(strofa wiersza „Płynie Wisła płynie”)

            Rok 2016 jest rokiem jubileuszu 1050 rocznicy Chrztu Polski. Mesco I dux Polonie baptizaur, co oznacza: Mieszko I książę Polski został ochrzczony. 10 kwietnia w spotkaniu z historią w Saloniku w „Krzywem zwierciadle” gośćmi byli: Beata Czerkies – sekretarz UG w Dydni,  Tomasz Żaczek – radny Gminy, Lucyna Szydłowska – sołtys wsi Stara Wieś, Zofia Turoń – sołtys wsi Krzywe, Iwona Pocałuń – dyrektor Zespołu Szkół w Dydni, Katarzyna Mroczka – doradca finansowy w PKO BP  w Brzozowie, Danuta Czaja – poetka z Izdebek, Henryk Cipora – artysta ludowy z Krzywego, Danuta Śliwińska z Izby Pamięci w Śliwnicy koło Dubiecka, Lucyna Sieńko z Dubiecka, Aleksandra Haudek, Anna Przysrasz i Anna Krzysztyńska Panie z Grupy „Dobra myśl” w Grabownicy Starzeńskiej, Anna Zarych – pielęgniarka z Grabownicy Starz., Zofia Żebrak – emerytowana nauczycielka z Humnisk, Danuta Sokołowska – emerytowana nauczycielka z Wydrnej, Zofia Chrzan – polonistka z Gimnazjum w Dydni, Krystyna Bok oraz Bożena i Marcin Howorko z córkami Olą i Małgosią z Krzywego.

            Do realizacji programu zaprosiłam: ks. dr hab. Stanisława Nabywańca z Uniwersytetu Rzeszowskiego,  Stanisława Nogaja – artystę muzyka, lirnika ze Starej Wsi oraz uczennice Gimnazjum w Dydni: Natalię Rozmus, Kingę Węgrzyńską, Patrycję Sokołowską,  Natalię Pocałuń i Gabrielę Bok.

            Budowa państwa polskiego i narodu chrześcijańskiego przez księcia Polan Mieszka I, po przyjęciu chrztu w 966 roku nie mogła być ani łatwa, ani początkowo powszechna. Słowianie tworzyli wiele państewek plemiennych, które od II wieku n.e. osiedlały się wzdłuż rzek: Wisły, Odry, Noteci, Warty, Bugu i Dniestru. Byli to min.: Polanie, Wiślanie, Mazowszanie, Pomorzanie i Ślężanie, mieli swoich władców i własne wierzenia – bóstwa, które cementowały społeczność plemienną – wiemy o nich z pieśni, legend, baśni oraz przekazów pisemnych znakomitych kronikarzy: Galla Annima (XI-XII w.), Wincentego Kadłubka (1223 r.) Thietmara z Mersenburga (975-1018) a nawet hiszpańskiego Żyda – podróżnika Ibrahima Ibn Jakuba, który w latach 960-965 był w środkowej Europie i Polsce – „kraju bogatym i wielkim”.

Bogata scenografia – ekspozycje reprodukcji obrazów Jana Matejki – malarza historii Polski to dzieła min. „Chrzest Polski”, postacie: Mieszka I, Dobrawy – księżniczki czeskiej z rodu Przemyślidów, żony Mieszka I, szkice chrztu Mieszka I oraz legendarnych władców Polski: Lecha, Kraka, Wandy, Popiela, Pisata Kołodzieja, Siemowita, Leszkaczy Siemomysła (ojciec Mieszka I). Mapa Polski za czasów pierwszych władców kraju prezentowała obszar państwa i plemiona, które Mieszko wcielił do Polski. W pierwszej części spotkania udaliśmy się wehikułem czasu w przeszłość naszej historii pogańskiej a strofy wiersza „Płynie Wisła płynie, po polskiej krainie” obrazowały nasze dziedzictwo narodowe. Wybrane fragmenty powieści „Stara baśń”  Kraszewskiego - przypomniały o obrzędach: kupały – boga dnia i światłości , uroczystościach pogrzebania kmiecia Wisza, podczas których gęślarz Słowian śpiewał:

„Pusty w lesie dwór Twój stoi, stary wiju Wiszu, stos Ci wielki zapalili, obiaty Ci nie skąpili o Ładu, Ładu, Łado”. Piasta Kołodzieja – protoplastę rodu Piastów, następcę okrutnego władcy Piastów J.I.Kraszewski tak charakteryzował: „ mąż niczem się nie wyróżniający tylko w oczy mu spojrzawszy widzieć w nich było…, że rozum mieszka spokojny a silny”. Również  Julian Ursyn Niemcewicz mówił sprzed stu lat o kmieciu Piaście: „Był Piast  co bogów i ludzi miłował,…a wdzięczny pragnąc uczcić stan rolniczy, rozkazał plug swój postawić na tronie”.

            Piękna oprawa muzyczna – dobrane dawne melodie wykonywane na instrumentach: bębnie, flecie, gitarze i lirze korbowej przez znakomitego muzyka-artystę Stanisława Nogaja ze Starej Wsi – uplastyczniały i przybliżały słuchaczom odległe czasy naszej historii – za co bardzo serdecznie artyście dziękuję.

            Wstępem do drugiej części spotkania była pieśń religijno-patriotyczna „Bogurodzica” z XIII wieku, najstarszy polski tekst poetycki, śpiewana przez wojów przed bitwą. Stanisław Nabywaniec, w obszernym wykładzie przypomniał proces chrystianizacji Polski od X do XV wieku. Podkreślał, że przyjęcie chrztu (przez księcia Mieszka I, pierwszego władcy Polski) w obrządku zachodnim włączyło Polskę do kultury  antycznej a oddanie się pod opiekę papieża Rzymu umocniło naszą  narodową suwerenność i podkreślało niezależność od zakusów niemieckich – chęci nawracania Polan ogniem i meczem. Przybywający duchowni i mnisi – nie tylko przekazywali symbole wiary duchowe, słowne  ale również budowali świątynie np. w Poznaniu, Gnieźnie czy Krakowie. Zakony uczyły czytania i pisania ludność polską w języku łacińskim, z czasem w języku polskim a także uprawy ziemi i zbiorów jej różnorodnych plonów.

            Wystrój Saloniku, umajenie kwiatami (z bibuły) wiosennymi i wianuszkami – dzięki Zofii Żebrak i Danucie Sokołowskiej – serdecznie za to paniom dziękuję.

Klamrą spinającą inaugurację  obchodów 1050 rocznicy była „Rota” Marii Konopnickiej do melodii Feliksa Nowowiejskiego. Wyraz polskości i symbolów germanizacji w zaborze pruskim podkreślały słowa: „nie dajmy miana Polski zgnieść…,  podnośmy czoła dumnie, Odzyska ziemi dziadów wnuk! Tak nam dopomóż Bóg!”

Osoby uczestniczące w programie otrzymały podziękowania – dyplomy i małe upominki rzeczowe. Dziękuję paniom: Danucie Czai, Danucie Sokołowskiej, Zofii Turoń, Zofii Żebrak i Bożenie Howorko za słodkości i obsługę spotkania przy herbatce, przy której goście wymieniali poglądy na temat chrztu Polski z wpisem do księgi pamiątkowej. Ksiądz Nabywaniec wpisem podsumował spotkanie: „ Serdeczne gratuluję inicjatywy zorganizowania spotkania kulturalno-edukacyjno towarzyskiego w Saloniku w Krzywem ziwrciadle z okazji obchodów  1050 rocznicy chrztu Polski oraz życzę dalszej wytrwałości, pasji i sukcesów w upowszechnianiu naszej, lokalnej przeszłości, za co serdecznie dziękuję.”

Bogusława Krzywonos