Gimnastyka mózgu

 

Pobudź pracę mózgu swojego dziecka

 

 

Paul Dennison pedagog i twórca kinezjologii edukacyjnej zauważył bardzo trafnie, iż „ruch jest drzwiami do uczenia się”. Ten wybitny amerykański badacz miał dysleksję i samodzielnie opracował zestaw ćwiczeń, które przetestował na sobie. Ich celem jest wspomaganie pamięci, wydolności mózgu, koordynacji motoryki ciała, a zwłaszcza współpracy dłoni ze zmysłem wzroku. Dzisiaj ćwiczenia te są stosowane z powodzeniem w terapii i twórczej pracy z dziećmi pod nazwą „metoda Dennisona”, „kinezjologia edukacyjna” bądź „gimnastyka mózgu”. Istotą omawianej metody są serie ćwiczeń ruchowych, które działają pobudzająco na mózg i system nerwowy. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zaproponowane przez Dennisona ćwiczenia wykonywały dzieci w domu, pod okiem i kierunkiem rodziców. Zachęcamy Państwa gorąco do tego.

 

Metoda Dennisona oparta jest na trzech prostych założeniach:

1. Nauka jest naturalną, przyjemną sferą działalności kontynuowaną przez całe życie.

2. W naszym ciele ukryte są blokady, które utrudniają nam naukę, uniemożliwiają także łagodne przejście przez stresy.

3. Wszyscy, w pewnej mierze, mamy trudności w uczeniu się, lecz do tej pory nie czyniliśmy żadnych starań, aby je usunąć (te blokady mogą trwać przez całe życie, jeśli nie podejmiemy się zmiany tego stanu rzeczy). Właściwie rozpoznane blokady mogą zostać usunięte, pod warunkiem prawidłowo prowadzonego treningu.

 

Efektami regularnego stosowania ćwiczeń (przez około 4 - 5 tygodni) jest m.in.:

• poprawa koncentracji na wykonywanym zadaniu, 
• poprawa koordynacji wzrokowo - ruchowej,
• poprawa oddychania,
• poprawa umiejętności wysławiania się, czytania i rozumienia, liczenia,
• poprawa zapamiętywania cyfr, słuchania, formowanie myśli, pisania,
• pomoc w przezwyciężaniu trudności związanych z dysleksją, dysgrafią       i dysortografią, lepsze literowanie, poprawa umiejętności ortograficznych, twórcze pisanie,
• zwiększanie zdolności manualnych,
• uaktywnianie lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za umiejętności,
• synchronizacja współpracy obu półkul mózgowych,
• ustąpienie zmęczenia,
• efekt odprężający i relaksujący,
• łagodzenie stresów.

 

W metodzie Dennisona zaleca się częste picie wody – zwłaszcza podczas intensywnej aktywności umysłowej. Woda jest czynnikiem energetyzującym i jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu limbicznego. Woda aktywizując mózg - poprawia umiejętności szkolne.

Codziennie należy pić tyle szklanek wody ile pokazuje wzór: Waga ciała / 11

Zgodnie z zaleceniami kinezjologii edukacyjnej, właściwą pracę z dzieckiem należy rozpocząć po przygotowaniu wstępnym, obejmującym nawiązanie pozytywnej relacji osobistej, stopniowe wypicie (łyczkami) szklanki czystej wody oraz wykonaniu 3 wstępnych ćwiczeń (opisanych poniżej).

Zawarte w programie „Gimnastyki Mózgu” ćwiczenia ruchowe można układać w sposób dowolny, uwzględniając deficyty ruchowe i rozwojowe dziecka.

 

Przykłady ćwiczeń wprowadzających.

1. Stymulacja „punktów na myślenie”

Jedną ręką masujemy przez 20 - 30 sekund dwa punkty znajdujące się w okolicach pod obojczykami z obu stron mostka. Drugą rękę trzymamy na pępku i wodzimy oczami, układ powtarzamy zmieniając ręce.

Ćwiczenie to pobudza przepływ energii elektromagnetycznej ciała i podnosi jej poziom. Regularne stosowanie wpływa na wyeliminowanie przekręcania liter, przestawiania sylab oraz zlewania się spółgłosek. Dzięki niemu zachowana jest równowaga między prawą i lewą stroną ciała. Ćwiczenie prowadzi do wzrostu ogólnego odprężenia.

2. Ruchy naprzemienne

Ćwiczenia te powinny być stosowane w ciągu dnia możliwie jak najczęściej i w urozmaicony sposób. Ruchy te powinny być wykonywane bardzo powoli, angażując zmysł równowagi, precyzję ruchów, pracę płatów czołowych mózgu i układu przedsionkowego. Ruchem takim jest dotyk prawym łokciem lewego kolana i następnie lewym łokciem prawego kolana. Ruchy naprze­mienne koordynują lewą i prawą stronę ciała. Doprowadzają do peł­nego funkcjonowania umysłu i ciała. Istnieje oczywiście wiele wa­riantów ruchów naprzemiennych.

Oto przykłady ich ćwiczeń:

• krzyżowanie wyprostowanych ramion przed klatką piersiową tak, aby na zmianę wyżej była ręka lewa potem prawa.
• dotykanie lewą dłonią prawego łokcia i odwrotnie.
• dotykanie lewą dłonią prawego ucha i odwrotnie.
• dotykanie lewą dłonią prawego kolana i odwrotnie itp.

Ruchy naprzemienne - poprawiają pisanie, słuchanie, czytanie i rozumienie, koordynację ruchową lewej i prawej strony ciała, wzmacniają oddech, zwiększają energię. 

3. Pozycja wyciszająca tzw. pozycja Dennisona

Ćwiczenie składa się z 2 części, które można wykonać w 3 pozycjach: na stojąco, na siedząco lub na leżąco. W I części krzyżujemy nogi, ręce wyciągamy do przodu, dłonie odwracamy na zewnątrz, a kciuki kierujemy do dołu. Układamy jedną rękę przed drugą tak, by dłonie dotykały się wewnętrznymi stronami (kciuki nadal skierowane są w dół) i krzyżujemy palce dłoni. Zginamy ręce w łokciach i opieramy je krzyżując na piersiach i zamykając oczy. Językiem dotykamy podniebienia twardego. Oddychamy swobodnie i głęboko przez 1 minutę. Podczas wdechu język przyciska się do podniebienia, a w czasie wydechu swobodnie opada.

W II części ćwiczenia, nogi ustawione są w lekkim rozkroku, oparte o podłoże, a złączone dłonie końcami palców dotykają się na wysokości pasa. Oczy, język i oddech jak w części I. Pozycja Dennisona – zwiększa emocjonalną stabilność, koncentrację uwagi, poprawia słyszenie, mowę i pisanie prac kontrolnych.

 

Przykłady ćwiczeń na przekraczanie linii środka.

 

1. Ruchy naprzemienne (Przykłady podane wyżej)

 

2. Leniwe ósemki dla oczu

Stojąc, wyciągnij przed siebie lewą rękę, zaciśnij pięść a kciuk skieruj do góry, rysuj kciukiem w powietrzu po kształcie położonej ósemki (znak nieskończoności) wodząc oczami za ręką - głowa nieruchoma. Ruch zaczynaj zawsze w lewo do góry. Powtórz to samo prawą ręką, a potem obydwoma rękoma jednocześnie.

Leniwe ósemki – poprawiają koordynację wzroku, obwodowe widzenie, aktywizują mózg do przekraczania środkowej wizualnej linii, integrację półkul mózgowych, mechanizm czytania (ruch oczu z lewej do prawej), rozpoznawanie znaków przy pisaniu oraz czytanie ze zrozumieniem. 

 

3. Słoń

Wyciągnij lewą rękę przed siebie, grzbietem dłoni do góry, głowę połóż na ramieniu wyciągniętej ręki, nogi w małym rozkroku, lekko ugięte w kolanach. Rysuj ręką w powietrzu obszerne leniwe ósemki (ucho przyklejone do ramienia). Całe ciało wyprostowane. Następnie wykonaj to samo ćwiczenie prawą ręką. Pamiętaj o kierunku pisania w lewo i do góry.

„Słoń” – prowadzi do lepszej stymulacji mowy wewnętrznej, usprawnia twórcze myślenie, słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci długoterminowej, poprawia zintegrowane widzenie, słyszenie i ruch oraz mowę, pismo i zapamiętywanie. 

 

 

 

 

 

4. Rowerek

Leżąc, podnieś ręce i głowę do góry, obejmij głowę dłońmi i podtrzymuj ją. Prawym łokciem dotykaj lewego kolana, potem lewym łokciem prawego kolana itd. Oddychaj rytmicznie.

Rowerek – poprawia integrację lewej i prawej strony ciała, pismo i zasady pisowni, usprawnia czytanie, umiejętność słuchania, zwiększa sprawność matematyczną. 

Przykłady ćwiczeń rozciągających. 

1.Pompowanie piętą

Stań prosto, odstaw jedną nogę do tyłu stawiając ją na palcach. Na wydechu zegnij w kolanie nogę stojącą z przodu, a piętę tylnej nogi staraj się postawić na podłodze. Na wdechu podnoś się, prostując przednią nogę i podnosząc piętę tylnej nogi. Tylna noga powinna być wyprostowana. Zmień nogi.

Pompowanie piętą - integracja tylnych i przednich części mózgu, rozwój wyraźnej mowy i językowych umiejętności, słuchanie ze zrozumieniem, czytanie ze zrozumieniem, zdolności twórczego pisania, zdolności do zakańczania rozpoczętego procesu. 

 

 2. Aktywna ręka

Jedna ręka w górze, drugą ją chwyta. Podniesiona ręka stawia opór ręce trzymającej. Na wydechu przemieszcza się w czterech kierunkach: w stronę głowy, do przodu, do tyłu, od ucha. Powtórz ćwiczenie zmieniając ręce.

Aktywna ręka - rozwój wyraźnej mowy i językowych zdolności, rozluźnianie przepony, koordynacja „ręka - oko”, kaligrafia, zasady pisowni, twórcze pisanie. 

 

3. Luźne skłony - sięganie po piłkę

Stojąc, lub siedząc skrzyżuj nogi w kostkach, zrób luźny skłon tułowia do przodu wyciągając ręce przed siebie (oddaj się działaniu przyciągania ziemskiego). Ćwiczenie powtarzamy kierując ręce na przemian w kierunku lewej i prawej nogi.

 

            Te specyficzne ruchy i ćwiczenia, które przedstawiliśmy w naszej publikacji uaktywniają sieci nerwowe w całym mózgu, w obu półkulach jednocześnie. Pomagają budować podstawy po­trzebne do zapewnienia sukcesu w uczeniu się w ciągu całego życia. Gimnastyka mózgu jest efektywna dla każdego - zarówno dla dziecka, jak i osoby dorosłej. Poprawia wyniki we wszystkich poznawczych przedsięwzięciach: twórczości, komunikowaniu po­my­słów i myśli, w większej wydajności pracy. Gimnastyka mózgu przyczynia się również do poprawy ogólnego stanu zdrowia, ponieważ stosowane ćwiczenia uwalniają dodatkowo od stresu i pomagają go opanować.

     Gimnastyka mózgu jest prosta i możemy ją wykonywać zawsze i wszędzie, gdzie tylko potrzebna nam będzie praca myślowa.

 

            W artykule zaprezentowana została tylko wybrana grupa ćwiczeń z „Gimnastyki Mózgu”. Mamy nadzieję, że zainteresowaliśmy tym tematem. Zachęcamy, do zapoznania się z szerszą literaturą dotyczącą Kinezjologii Edukacyjnej. Propozycje takiej literatury znajdują się w bibliografii.

 

Jadwiga Rajtar-Żaczek

Lidia Barszczowska

 

Bibliografia:

1. Bocianowska Cz. „Ruch – a uczenie się” na podstawie gimnastyki mózgu dr Paula Dennisona,
2. Dennison P., Dennison G. E., „Kinezjologia Edukacyjna dla dzieci. Podstawowy podręcznik Kinezjologii Edukacyjnej dla rodziców i nauczycieli dzieci w każdym wieku” Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów, Warszawa 2003,
3. Kościelniak A., Dzionek E., Gmosińska M., Szwajkajzer M. „: Kinezjologia edukacyjna” wyd. II Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2007,
4. Sadowska L. Wieczorek G., Gruna – Ożarowska A., „Gimnastyka Mózgu według Paula i Gail Dennisonów dla dzieci z trudnościami w uczeniu się”, www. Synergia.org.pl,

1. 5.Zwoleńska J. „Radosna kinezjologia” wyd. I „Kined” Warszawa 2005,